Hoa Tam Giác Mạch được biết đến như một loài hoa thương hiệu của Hà Giang. Cũng chính nhờ những bông hoa tím mỏng manh ấy mà suốt vùng cao nguyên đá như bỗng bừng dậy sức sống mới. Những lượt khách du lịch đổ về đây ngày một đông với mong muốn được tận mắt chiêm ngưỡng vẻ đẹp của  loài hoa này làm nhộn nhịp hẳn lên một vùng đất yên bình, tĩnh lặng lạ thường.

Thế nhưng đấy thật sự chỉ là cái nhìn qua lăng kính của của những người đi du lịch. Sự thật ẩn dấu đằng sau loài hoa mang tên  Tam Giác Mạch là gì?

Những cánh đồng hoa Tam Giác Mạch mới chỉ nở rộ vài năm gần đây khi nhà nước, chính quyền địa phương bắt tay vào việc xây dựng, quy hoạch sản phẩm du lịch về loài hoa này trên mảnh đất Hà Giang. Trước kia Tam giác mạch cũng có nhiều ở đây nhưng không thành những cánh đồng hoa bát ngát như vậy. Bởi lẽ vốn không ưa nước, Tam Giác Mạch thích hợp với cao nguyên đất cằn sỏi đá. Cây chỉ được trồng duy nhất vào tiết thu, vụ mùa sẽ kéo dài 3 tháng, đơm bông sau 45 ngày gieo trồng và chỉ nở rộ trong 20 ngày rồi tàn. Tuy hoa rất đẹp nhưng lại không thơm, sớm nở chóng tàn.

Còn đối với cuộc sống con người nơi đây, hoa Tam Giác Mạch có rất nhiều công dụng mà có lẽ chỉ người dân nới đây mới biết:

Thức ăn cho người

Thân cây Tam Giác Mạch khi còn non có thể hái về luộc để ăn như một loại rau bình thường.

Nó có vị hơi ngai ngái, nhưng nếu ăn quen bạn sẽ nhớ về nó như loài cây của vùng đất cao nguyên Hà Giang.

Hạt hoa thì được hái và phơi khô, sau đó xay nhỏ thành bột để làm bánh - món ăn thường thấy ở chợ phiên nơi đây, nhất là chợ phiên Đồng Văn hay chợ phiên Mèo Vạc.

Nếu tới đây vào mùa thu, bạn không nên bỏ qua món ăn đặc biệt này. Bánh có mùi vị lạ khi mới cho lên miệng. Bánh dẻo như bánh nếp nhưng thơm vị mạch và ngọt đậm đà.

Bột xay ra từ hạt còn có thể nấu cháo, một món ăn ngon lành trong những ngày se lạnh nơi đây giúp giữ ấm cơ thể.

Nếu muốn thưởng thức nhanh hương vị của loài cây này, có thể rang hạt lên và ăn ngay, rất thơm ngon, mang hương vị của núi rừng khá đặc biệt.

Một vị thuốc chữa bệnh

Theo Đông y, hoa Tam Giác Mạch có vị chát, hơi the, tính bình, có tác dụng thanh nhiệt giải độc, lợi thấp, tiêu thũng, ra mồ hôi trộm, đầy bụng, ỉa chảy, mụn nhọt hay nhiễm trùng.

Theo kinh nghiệm của người dân, ăn lá Tam Giác Mạch thường xuyên sẽ giúp thính tai và sáng mắt. Người dân nơi đây cũng thường lấy thân và lá sắc thuốc cho người bệnh.

Nếu bị táo bón do âm, có thể dùng thuốc từ loại cây này. Ngoài ra nó còn có tác dụng hạ huyết áp, hạ mỡ máu và đường máu.

Người ăn Tam Giác Mạch cũng tránh được bị viêm dạ dày hay ruột, ung thư trực tràng, kết tràng do loài cây này có tới 18% xenlulo.

Người ta chủ yếu dùng hạt cây (Semen Fagopyri Esculenti) để làm thuốc giúp giáng khí khoan tràng, tiêu thực, hóa tích, dứt ra mồ hôi theo Đông y.

Quả và lá có chứa rutosid thường được dùng để phòng các tai nạn về mạch máu như xơ vữa động mạch, tăng huyết áp (viêm võng mạc, ban xuất huyết) trong trường hợp viêm da do tia Rơnghen hay sự rối loạn của tuần hoàn tĩnh mạch.

Bột hạt có thể dùng làm chất tan sưng chỗ đau tấy. Là loại cây sinh trưởng mạnh mẽ trong điều kiện khắc nghiệt, khô cằn…

hoa Tam Giác Mạch là thực phẩm tốt nhất cho bệnh nhân cơ thể đã suy yếu trầm trọng.

Làm đẹp

Những cách làm đẹp tự nhiên luôn an toàn và giúp chị em có một vẻ đẹp tự nhiên. Bột Tam Giác Mạch có thể dùng làm sữa rửa mặt, giúp da trở nên mềm mịn và hồng hào.

Ngoài ra, nó được cho là cũng có tác dụng trừ mụn trên khuôn mặt khi dùng cùng bột Baking Soda.

Kỳ bí loài rượu đặc biệt từ quả Tam Giác Mạch

Không chỉ là loài cây đặc biệt không nơi nào có, loại rượu chiết xuất từ Tam Giác Mạch sẽ khiến bạn muốn thưởng thức nó một lần nữa.Và chỉ có người đàn ông Hà Giang mới biết cách chế biến loại rượu này sao cho ngon nhất và mang đặc trưng không trộn lẫn bất kỳ loại rượu nào.

Làm giàu từ hoa Tam Giác Mạch?

Trên lý thuyết thì loài hoa này khá hữu ích tuy nhiên những công dựng như làm đẹp, thuốc… không thực sự có ý nghĩa với người dân nơi đây. Hoa tam giác mạch được trồng chủ yếu chỉ để phục vụ du lịch theo sự vận động của nhà nước và để lấy hạt mạch vào cuối vụ.

Trên thực tế thì loài hoa Tam giác mạch này không thực sự được người dân địa phương yêu mến lắm. Cũng bởi lẽ loài hoa này rất khó chăm sóc, công sức bỏ ra thì nhiều nhưng lại sớm nở chóng tàn, mỗi vụ người dân nơi đây cũng chỉ thu được khoảng 3 đến 4 triệu tiền cho khách vào chụp ảnh, khoảng 4 triệu từ việc thu hoạch hạt mạch vào cuối mùa hoa. Thế nhưng tất cả được tính trên diện tích “cánh đồng” và kéo dài 3 tháng mới được thu hoạch một lần, mỗi năm được một vụ vào mùa thu và cũng là lúc du khách tới du lịch đông, chưa kể chi phí bỏ ra để chăm hoa khá nhiều. Mặc dù được chính quyền địa phương hỗ trợ 100% hạt giống nhưng hơn cả là để làm giàu từ loài hoa này không thực sự dễ. Còn chưa kể lí do quan trọng hơn cả là loài hoa này còn làm đất cằn cỗi,bạc màu đi rất nhiều, điều này gây khó khăn trong việc reo trồng các loại cây ở những mùa khác.

Một sự thật đáng buồn nữa là ý thức của khách du lịch khi đến đây, có thể họ chỉ chụp ảnh nhưng cũng có thể họ đã vô tình giẫm nát những bông hoa – miếng cơm manh áo của người dân nơi đây, đôi khi họ cũng chẳng thèm trả tiền cho người trồng hoa.Phải chăng, ý thức của du khách đối với việc bảo vệ, tôn trọng giá trị lao động của người dân Hà Giang vẫn còn quá kém.

Trên đất nước mình đâu đâu cũng là cảnh đẹp hữu tình nhưng ẩn sâu trong nó vẫn mang dáng dấp, bóng hình những con người lao động. Nâng niu, yêu thương Tam Giác Mạch cũng chính là sự tôn trọng, lòng biết ơn sâu xa bạn gửi đến người trồng hoa nơi địa đầu tổ quốc.

                        “Trong nắng gió đại ngàn

                        Em đây khoe sắc thắm”

Một loài hoa mong manh và kiêu sa đã tôn lên vẻ đẹp đầy sức sống, can trường của thiên nhiên vùng cao nguyên đá.